Hoe zijn medicijnen die de rijvaardigheid beïnvloeden te herkennen?
Je kunt eenvoudig zien óf antidepressiva de rijvaardigheid beïnvloeden.
Op de verpakking van medicijnen die de rijvaardigheid beïnvloeden staat een gele of rode sticker. Verder hebben deze medicijnen een waarschuwing in de bijsluiter staan.
In de bijsluiter van Fluoxetine staat bijvoorbeeld het volgende:
”Het gebruik kan leiden tot verminderd reactie- en concentratievermogen. Vele dagelijkse bezigheden (bv. autorijden) kunnen daarvan hinder ondervinden.”
Antidepressiva in 3 categorieën
Je kunt dus eenvoudig zien óf jouw antidepressiva de rijvaardigheid kan beïnvloeden. Je kunt vervolgens zien in welke mate de rijvaardigheid wordt beïnvloed.
De meeste antidepressiva hebben bijwerkingen, maar het ene medicijn is krachtiger dan de andere.
Alle medicijnen die de rijvaardigheid beïnvloeden zijn door het Instituut Verantwoord Medicijngebruik ingedeeld in 3 verschillende categorieën.
Hieronder staan deze categorieën:
Categorie 1
- Geen tot weinig invloed op de rijvaardigheid
- Vergelijkbaar met bloedalcoholconcentratie van <0,5 g/l (<0,5‰)
- Alleen de eerste dagen mogelijk invloed op de rijvaardigheid
Categorie 2
- Lichte tot matige invloed op de rijvaardigheid
- Vergelijkbaar met bloedalcoholconcentratie van 0,5 tot 0,8 g/l (0,5–0,8‰)
- Het wordt afgeraden om de eerste dagen te rijden
Categorie 3
- Ernstige tot potentieel gevaarlijke invloed op de rijvaardigheid
- Vergelijkbaar met een bloedalcoholconcentratie van >0,8 g/l (>0,8‰)
- Het wordt nadrukkelijk afgeraden om te rijden
Categorie 3 – 1
Sommige antidepressiva vallen op het begin binnen categorie 3 en daarna binnen categorie 1.
Op dit moment valt bijvoorbeeld Amitriptyline eerst binnen categorie 3 en daarna binnen categorie 1. Je ziet dit aan ”Cat. III → I”.
De medicijnen met ”Cat. III → I” hebben dus eerst een ernstige tot potentieel gevaarlijke invloed op de rijvaardigheid.
Vervolgens kunnen ze binnen categorie 1 vallen, waardoor het eventueel mogelijk is om te rijden.
Bloedalcoholconcentratie
Je ziet bij iedere categorie de ”bloedalcoholconcentratie” staan.
Deze vergelijking wordt gemaakt omdat rijden met medicijnen, zoals antidepressiva, hetzelfde effect kan hebben als rijden onder invloed van alcohol.
Beginners mogen slechts 0,2‰ alcohol in het bloed hebben en ervaren bestuurders mogen maximaal 0,5‰ alcohol in het bloed hebben.
Je ziet dus dat medicijnen die binnen categorie 3 vallen een sterker effect hebben dan het maximale alcohol waarmee ervaren bestuurders mogen rijden!
Vaak wordt ook gewezen op een mogelijke dubbelwerking tussen antidepressiva en alcohol. Het wordt als onverstandig gezien om deze te combineren.
Op de gele- of rode waarschuwingssticker staat vaak: ”Pas op met alcohol!”.
Welke antidepressiva worden het meeste gebruikt?
Op de Depressievereniging staat een overzicht met meestgebruikte antidepressiva. Deze zijn in te delen in vier categorieën:
- SSRI’s en SNRI’s
- TCA’s
- MOA-remmers
- Overige antidepressiva.
Deze medicijnen hebben bijwerkingen en kunnen de rijvaardigheid beïnvloeden.
Ik heb voor ieder medicijn een link geplaatst naar Rijveiligmetmedicijnen.
Je kunt dan meteen zien binnen welke categorie een medicijn valt en zien welk advies er wordt gegeven over het rijden met deze medicijnen.
Hieronder staan de meestgebruikte medicijnen:
SSRI en SNRI’s
Selective Serotonin Reuptake Inhibitor (SSRI) zorgen voor een remming van de synaptische heropname van seorotine.
Ze verminderen de depressieve klachten, angst- en paniekgevoelens en dwangsymptomen.
De meestgebruikte SSRI’s en SNRI’s zijn:
TCA’s
Tricyclic antidepressants (TCA’s) remmen de synaptische heropname van noradrenaline en/of serotonine, waardoor de hoeveelheid noradrenaline en/of serotonine toeneemt.
TCA’s verminderen depressieve klachten.
Hieronder staan de meest gebruikte TCA’s:
Daarnaast worden er MOA-remmers gebruik, waaronder Tranylcypromine en Fenelzine. Verder zijn er nog een aantal overige antidepressiva, zoals Venlafaxine, Mirtazapine en Bupropion.
Je ziet dat de meest gebruikte antidepressiva invloed hebben op de rijvaardigheid.
Het is volgens Artikel 8.1 van de Wegenverkeerswet 1994 verboden om een voertuig te besturen onder invloed van een stof die de rijvaardigheid kan verminderen.
De wet zegt het volgende:
”Het is een ieder verboden een voertuig te besturen of als bestuurder te doen besturen, terwijl hij verkeert onder zodanige invloed van een stof, waarvan hij weet of redelijkerwijs moet weten, dat het gebruik daarvan – al dan niet in combinatie met het gebruik van een andere stof – de rijvaardigheid kan verminderen, dat hij niet tot behoorlijk besturen in staat moet worden geacht.”
Artikel 5 en 6
Volgens Artikel 5 van de Wegenverkeerswet is het verboden om gevaar te veroorzaken en volgens Artikel 6 is het verboden om anderen in gevaar te brengen waardoor ze gewond kunnen raken of kunnen overlijden.
Rijontzegging van de politie
Wanneer je gaat rijden onder invloed van antidepressiva en de politie ziet dat je niet in staat bent om de auto normaal te besturen, dan kan deze een rijontzegging opleggen.
Vervolgens meldt de politie dit bij het CBR, die een onderzoek kan instellen.
Strafrechtelijk onderzoek
Antidepressiva kunnen een vergelijkbaar effect als alcohol. Ze kunnen voor veel gevaar zorgen in het verkeer!
Volgens Artikel 5 en Artikel 6 van de Wegenverkeerswet is het dus verboden om gevaar te veroorzaken (waardoor anderen gewond of gedood kunnen worden).
Je kunt strafrechtelijk worden vervolgd als er een aanrijding ontstaat door de invloed van medicijnen (waarbij anderen gewond of gedood worden).
Het betekent niet dat het niet mogelijk is om te rijden met antidepressiva die de rijvaardigheid beïnvloeden. Je moet het alleen eerst laten onderzoeken door het CBR.
Je zou met antidepressiva namelijk in staat kunnen zijn om ”een voertuig behoorlijk te kunnen besturen”.
Hieronder vertel ik alles over het onderzoek van het CBR.
Onderzoek door het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR)
Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) moet controleren of alle verkeersdeelnemers lichamelijk en geestelijk is staat zijn om een auto te besturen.
Bij het onderzoek moet het CBR de richtlijnen van de Regeling eisen Geschiktheid 2000 gebruiken.
Antidepressiva en het rijbewijs halen
Je gebruikt antidepressiva en wil het rijbewijs halen.
Iedereen die een rijbewijs wil halen moet eerst een Gezondheidsverklaring invullen. Het is een formulier met vragen over de gezondheid.
Vraag 9 van de Gezondheidsverklaring is:
”Gebruikt u medicijnen die volgens de bijsluiter de rijvaardigheid kunnen beïnvloeden, zoals slaapmiddelen, kalmeringsmiddelen, antidepressieve middelen, antipsychotische middelen of opwekmiddelen?”
Je moet deze vraag volgens Artikel 114 van de Wegenverkeerswet 1994 eerlijk beantwoorden. Je moet deze vraag als gebruiker van antidepressiva dus met ”Ja” beantwoorden.
Vraag 3 van de Gezondheidsverklaring is:
”3. Bent u onder behandeling of onder behandeling geweest voor een psychiatrische stoornis, een hersenziekte –zoals een beroerte– of een ziekte van het zenuwstelsel?”
Je hebt de antidepressiva waarschijnlijk gekregen voor een psychiatrische stoornis, zoals een angststoornis en een stemmingsstoornis (depressie).
Je moet deze vraag dan ook met ”Ja” beantwoorden.
Je hebt het rijbewijs en gaat medicijnen gebruiken
Wanneer je je rijbewijs al hebt en vervolgens antidepressiva gaat gebruiken, is het niet verplicht om dit te melden bij het CBR.
Je bent zelf verantwoordelijk voor de veiligheid van jezelf én van andere weggebruikers! Het wordt daarom wel aangeraden om een onderzoek aan te vragen.
Je vraagt het onderzoek aan door een ingevulde Gezondheidsverklaring op te sturen. Je wordt vervolgens waarschijnlijk opgeroepen voor een onderzoek.
Onderzoek van het CBR
Als één van de vragen, bijvoorbeeld vraag 9 en 3, met ”Ja” beantwoord zijn, dan wil het CBR doorgaans een onderzoek instellen.
Je wordt dan waarschijnlijk doorverwezen naar een medisch specialist van het CBR, bijvoorbeeld een psychiater.
Deze psychiater onderzoekt vervolgens in hoeverre de antidepressiva (en de aandoening, bijvoorbeeld de depressie of angststoornis) invloed hebben op de rijvaardigheid.
Rijsimulator
Over het algemeen zijn gebruikers van antidepressiva binnen categorie 3 ongeschikt om te rijden.
Volgens het CBR zijn mensen die deze medicijnen meer dan 36 maanden gebruiken in een gelijke dosering, mogelijk geschikt om te rijden.
Om dit te beoordelen moet een rijvaardigheidsonderzoek plaatsvinden in een rijsimulator op de afdeling Neuropsychologie in Groningen.
Hetzelfde onderzoek kan plaatsvinden bij mensen die willen rijden met dementie (en een rijbewijs willen hebben voor 3 jaar).
Uitkomst van het onderzoek
Na het onderzoek bepaalt het CBR, vaak pas na 4+ aantal maanden, óf je mag rijden met de medicijnen, onder welke voorwaarden én voor hoe lang (rijbewijs met termijnbeperking).
Het CBR neemt deze beslissing op basis van de bevindingen van de specialist en de regelingen uit hoofdstuk 8.3 en 10.3 uit de Regeling eisen Geschiktheid.
Lees alles over de Gezondheidsverklaring en het onderzoek
De aandoening waardoor de antidepressiva worden gebruikt
Je moet op de Gezondheidsverklaring dus aangeven of er medicijnen worden gebruikt, maar ook of je in behandeling bent geweest voor psychische aandoeningen.
De medicijnen kunnen een reden zijn om ongeschikt te worden verklaard, maar de aandoening waardoor deze medicijnen gebruik worden kan ook een reden zijn om te worden afgekeurd.
Je kunt bijvoorbeeld geschikt zijn om te rijden met Citalopram, maar zo’n erge paniekaanvallen hebben, dat je wordt afgekeurd door die paniekaanval.
Hieronder staan een voorbeeld om het duidelijker te maken:
Citalopram en angststoornis
Citalopram valt volgens het Instituut Verantwoord Medicijngebruik binnen categorie 1 en wordt voorgeschreven bij angststoornissen.
Wanneer deze medicijnen voor veel bijwerkingen zorgen kan het een reden zijn om iemand ”ongeschikt” te verklaren, maar iemand kan ook ”ongeschikt” worden verklaard doordat het gevaarlijk is om te rijden met een angststoornis.
Het kan ook dat iemand met Citalopram best mag rijden, maar toch wordt afgewezen door de angststoornis zelf.
Hiermee kijkt het CBR dus niet alleen naar de medicijnen die gebruikt worden, maar ook naar de aandoening waarvoor deze gebruikt worden.
Antidepressiva en het afsluiten van een autoverzekering
Je moet bij het afsluiten van een autoverzekering een aantal acceptatievragen beantwoorden.
Vaak wordt hier de volgende vraag gesteld:
”Gebruik u medicijnen die de rijvaardigheid kunnen beïnvloeden?” en ”heeft u geestelijke of lichamelijke beperkingen die de rijvaardigheid kunnen beïnvloeden?”.
Verplicht om medicijngebruik te melden
Je moet deze acceptatievragen volgens de mededelingsplicht uit Artikel 928 van het Burgerlijk Wetboek eerlijk beantwoorden.
Je ontvangt namelijk dekking op basis van de opgegeven informatie. Wanneer de verzekeraar erachter komt dat je hebt gelogen, dan wordt dit gezien als verzekeringsfraude!
De verzekeraar kan de autoverzekering beëindigen en een CIS-melding achter je naam zetten, waardoor het moeilijker wordt om een nieuwe autoverzekering af te sluiten.
Het is daarom aan te raden om eerlijk te zijn over het gebruik van antidepressiva.
Dekking van de autoverzekering en antidepressiva
Over het algemeen nemen verzekeraars het advies van het CBR serieus, waardoor ze hier vaak in meegaan.
Wanneer het CBR aangeeft dat het verantwoord is om te rijden met antidepressiva, dan biedt de verzekeraar doorgaans dekking.
Je kunt het uiteraard voor alle zekerheid bij de verzekeraar navragen.
Rijden zonder toestemming
Wanneer je gaat rijden onder invloed van antidepressiva en je hebt geen toestemming van het CBR én je veroorzaakt een aanrijding, dan wordt de schade aan de tegenpartij vaak gewoon vergoed.
Een verzekeraar kan er niet zomaar voor kiezen om WA-schades niet te vergoeden, omdat een WA verzekering verplicht is.
WA-schades zijn de schades die jij met jouw auto toebrengt aan anderen.
Schade verhalen
Wanneer de verzekeraar van mening is dat de schade is ontstaan doordat je zonder toestemming hebt gereden onder invloed van antidepressiva, dan kan deze proberen om alle schade op jouw te verhalen.
Wanneer je een WA beperkt casco– of WA volledig casco verzekering hebt en je hebt schade aan je eigen auto, dan kan de verzekeraar weigeren om deze te vergoeden.
De verzekeraar moet dan wel kunnen bewijzen dat de schade is ontstaan door de bijwerkingen van antidepressiva.
De verzekeraar zou het dan kunnen zien als ”roekeloos rijgedrag” en dit is uitgesloten volgens de polisvoorwaarden.
Gebruik daarom het gezonde verstand en laat alles uitzoeken door het CBR. Ga niet tegen het advies van het CBR toch rijden!
